Oxford İngilizce Sözlük ve Deli Bir Adam

Oxford İngilizce Sözlük

Sitemizdeki tarih yazılarımız için tıklayınız.

Yazar: Siobhan O’Shea

Çevirmen: İlayda Su Altınoğlu

Oxford İngilizce Sözlük ve Deli Bir Adam

Oxford İngilizce Sözlük için çalışan hiç kimse, en çalışkan yardımcılarının bir deli, katil ve Amerikalı olduğundan şüphelenmedi. Muhtemelen, sıralama bu şekilde.

Genel halkın çalışmaya dahil edildiği ilk zamanlarda, Oxford İngilizce Sözlük editörü James Murray, “sıradan sözcükler için olabildiğince alıntı yapma”ları için okuyuculara gazeteler aracılığıyla çağrıda bulundu. Murray; “ender, kullanılmayan, demode, yeni, özgün veya özgün bir şekilde kullanılan” sözcükleri tercih etti.

Bu kimliği belirsiz gönüllüler, tanım yerine geçebilecek edebi parçaları buldukları bu zahmetli iş ile görevlendirildiler.

Murray; ahşap plakalar, kitap rafları ve alıntı yaptığı kâğıtları için 1,029 gözlü çekmecelerle kaplı oluklu demirden yapılmış Scriptorium (Yazıhane) adı verilen bir müştemilatta Oxford İngilizce Sözlüğü yayına hazırladı.

Tanımlar derlendikçe Murray, Dr. William Chester Minor adlı bir adamın haftada bazen yüzün üzerinde bazen de on binden fazla tanım gönderdiğini fark etti.

Minor, adresini hep aynı şekilde yazdı: Broadmoor, Crowthorne, Berkshire.  Kendisi İngiltere Kraliçesinin emrince serbest bırakılması güvenlik arz edene kadar göz altında tutuldu.

Bu ifade kulağa hoş gelse de işin aslı öyle değildi. Aslında bu, Minor’ın belirli bir serbest bırakılma tarihi olmaksızın cezai ehliyeti olmayanların bulunduğu Broadmoor akıl hastanesine kapatıldığı anlamına geliyordu.

Minor, orada tam 38 sene geçirecekti.

İrlandalı Problemi

Onu öldürmeye çalışan ve bazen de geneleve gitmesi için onu zorlayan İrlandalı insanların bulunduğu karmaşık ve dehşet verici rüyalar Minor’a rahat vermiyordu.

The Professor and The Madman (Dahi ve Deli) kitabında Simon Winchester şöyle der:

“İrlandalı adamlar odasına zorla girer, onu uçağa bindirip ucuz kadınlar ve küçük kızlarla korkunç derecede ahlaksız davranışlar sergilediği Konstantinopolis’teki (İstanbul) bir geneleve götürmeye zorlardı.”

Genellikle Minor’ın çöküşü, cerrah olduğu için İrlandalı bir asker kaçağının yanağını 3.81 santimetrelik bir “D” harfi ile damgalamaya zorlandığı bir İç Savaş olayına dayandırılır.

Minor ve Murray arasındaki ilişkiyi temel alan The Professor and The Madman (Deli ve Dahi) filmi, aynı zamanda uzlaşılması güç olan İrlanda sorunlarını da ayrıntılı bir biçimde izleyicilere sunar. Oxford sahnelerinin aslında Dublin’de bulunan Trinity Üniversitesi’nde çekilmiş olmasından Mel Gibson pek memnun değildi.

Sean Penn ve Mel Gibson’ın sakallarını (deliliklerini) yarıştırdıkları film, muhtemelen artık Gibson ve yönetmen Farhad Safinia’nın filmi onaylamaması ile meşhur. Bu film, şayet böyle biri yaşamışsa W. C. Minor benzeri bir lakabı olan “P. B. Shemran”a atfedilmiştir.

Her halükârda Minor’ın davranışı giderek tuhaf bir hâl aldı. New York Limanı’ndaki Governor’s Island’da görevliyken her gece hayat kadınları ile içki alemi yapmaya başladı.

Florida’ya transfer edildi ve orada giderek paranoyaklaştı ve şiddet eğilimli birine dönüştü. Orada bulunduğu yerdeki amirlerini, ona komplo kurdukları gerekçesi ile suçlayacaktı.

1868 yılında askerî doktorlar bile Minor’a “sanrılı, intihara ve adam öldürmeye meyilli” tanılarını koymak zorunda kalmışlardı. Paranoya bataklığına gömülen Minor, odasına zorla girdiğine inandığı ocakçı George Merritt’i vurdu ve öldürdü.

Gizli Kütüphane

Yaklaşık 1881 yılında Minor, sözlük ile ilgili çalışmaya rast geldi. Athenaeum’da (Kütüphane) projeden bahsedildiğini duymuş olabilir. Ancak daha şiirsel versiyonu, Minor’ın düzenli bir ziyaretçi olan öldürdüğü adamın dul eşinin, bilmeden Murray’in okurlara yaptığı meşhur çağrısının bir kopyasını Minor’a teslim etmesidir.

Minor, 2 cilt arasında bulduğu kâğıt parçasını okumuş ve bir nebze de olsa onu günahlarından arındıracak işi keşfetmiş olabilir.

Minor, kaldığı akıl hastanesinde ikinci bir oda kiraladı. Aslında iki odayı da kendisine özel bir kütüphaneye çeviriyordu. Orada kalanlardan biri ona tik ağacından güzel kitaplıklar yaptı. Askerî emekli maaşı ve ailesinin parası sayesinde yalnızca İngiltere’deki değil aynı zamanda Amerika’daki kitapçılardan da pahalı antik kitaplar satın alabildi.

Şüphesiz Minor, yıllar boyunca sözlüğe büyük katkılar sağladı. Minor’ın katkıları o kadar büyüktü ki Murray “sadece Minor’ın alıntılarıyla son dört yüzyılındaki sözcükleri kolaylıkla tanımlayabildiklerini” söyledi.

Kendi Kendine Ameliyat

Broadmoor’da geçirdiği 30 seneden sonra Minor, orada en uzun süre kalan tek hasta oldu.  Gençlik yıllarında yaşadığı cinsel kaçamaklara ve binlerce kadınla kontrol edilemez cinsel ilişkiye girdiğini iddia ettiği gece işkencelerine ilişkin güçlü suçluluk hissi ise hiçbir zaman azalmadı.

Şüphesiz Minor, her gece kapısını kendine siper eder ve çalışma masasını üzerine iterdi. Elbette bu onun hayalî tacizcilerini durdurmadı.

Bir akşam 2. Blok’taki odasında, penisini bir iplikle kökünden bağlayıp çakısının tek bir hızlı hareketiyle kesti. Onu şömineye fırlatıp “şeytani etin” yanışını izledi.

En azından fiziksel olarak Minor, sorunsuz bir şekilde iyileşti.

Yastık Kaplı Hücrede Âlimlik

1915’te Minor ve Murray’in buluşmasına dair Strand dergisinde söylenti bir haber çıktı ve durum kontrol edilemeyecek düzeye geldi.

Minor’ın 1897’de Büyük Sözlük Yemeği’ne katılmamasının ardından Murray’in bu gizemli adamın kim olduğunu öğrenmek için Minor’ı şahsen ziyaret etmeye nasıl karar verdiğini bu olay açıklıyordu.

Broadmoor’un yöneticisinin çalışmasında gösterildiğinde doğal olarak bu adamın gizemli Minor olduğu varsayımında bulundu. Ancak o zaman Minor’un aslında bir akıl hastanesinde yattığını öğrendi.

Pall Mall Gazetesi bu durumdan çok etkilendi ve şöyle yazdı: “Hiçbir romantizm, yastık kaplı hücrede geçen bu harika âlimlik hikâyesine denk değildir.”

The Professor and The Madman filmindeki hikâyenin sinematik bir yaklaşım olup olmadığı insanlar için merak konusuydu.

Aslında 1800’lerin sonunda Murray’in şüpheleri, “zavallı Dr. Minor”a olan kibarlığından dolayı Amerika’dan gelen bir ziyaretçinin kendisine teşekkür etmesiyle daha da artmıştı.

Minor’ın sıkıntılı geçmişi sonunda ortaya çıktı ve Murray şaşkına döndü. Broadmoor’u ziyaret etmesine henüz yıllar varken bile (1897 değil, 1891’de) Murray aradan geçen bütün yıllarda Minor ile akıl hastalığını bildiğini asla belli etmeden ve ona hassasiyet göstererek yazıştı.

Gerçeğin kurgudan daha iyi olduğu bu durumda, gerçek buluşma kalıcı bir dostluğun başlangıcı oldu. Murray, Minor’ı 20 seneden fazla bir süre ziyaret etti. Son yıllarında Amerika’ya teslim edilmesi ve sözlüğün tamamlanmış ilk sekiz cildini alması için torpil bile yaptırdı.

Redaktör: Necati Yiğit Çakır

Editör: Cemre Yıldırım

Yayın Kurulu: Arman Tekin, Melis Fettahoğlu-Hallier

Metnin orijinali için:

https://www.interesly.com/very-trusted-madman-oxford-english-dictionary/