Viking Boncuk Ustaları Roma Mozaiklerinden Kalan Camları Nasıl Geri Dönüştürüyordu?
Çevirmen: Ceyda Aydın
Diğer gündem içeriklerimiz için tıklayın.
Archaeological and Anthropological Sciences (Arkeolojik ve Antropolojik Bilimler Dergisi)’ta yayımlanan bir çalışma, MS 8. yüzyılda Danimarka’da bulunan esnafların Roma döneminden kalma cam mozaikleri nasıl geri dönüştürdüklerini açığa çıkardı.
Cam, Erken Ortaçağ Döneminde nadir rastlanan bir ticaret eşyası konumundaydı, terk edilmiş Roma ve Bizans yapılarında bulunan mozaikler ‘‘tessera’’ adı verilen renkli cam küpler sebebiyle yağmalanıyordu. Ticaret ağları aracılığıyla bu camlar kuzeye, Danimarka’da bulunan Ribe gibi metropol şehirlere taşındı. Burada geniş kazanlarda eritilip dekoratif boncuklara dönüştürüldüler.
Arkeologlar şimdiye kadar opak beyaz tesseraların, opak beyaz boncuk üretiminin hammaddesi olduğunu varsayıyorlardı. Ancak, Aarhus Üniversitesi tarafından Ribe’de eski boncuk yapımı üzerine yürütülen yeni bir çalışmanın ortaya çıkardığına göre, beyaz Viking boncuklarının kimyasal bileşimi altın yaldızlı şeffaf tesseraların ezilmesi ve sonrasında daha düşük sıcaklıklarda yeniden eritilmesi ile oluşturuluyordu.
Eritilmiş cam, hava kabarcıklarını hapsetmek için karıştırılıyordu ve boncuk şeklinin oluşması için demir bir merdanenin etrafına sarılıyordu. Tesseraların üzerindeki ince altın parçaları, yeniden eritme aşamasından önce çıkarılıyordu. Ancak çalışma gösteriyor ki bazı parçalar ister istemez eritme kazanına ulaşmayı başarıyordu. Bu işlem, beyaz boncuklarda minik altın parçaları bulunması, boncukların opak olmasına sebep olan hava boşlukları ve kimyasal renklendirici izine rastlanmaması gibi sonuçlarla kendini gösteriyordu.
Aynı atölyede bulunan mavi boncuklarda da altın parçalarına rastlanmıştır. Kimya, cam ustasının kullandığı tarifin mavi ve altın mozaik taşlarının bir karışımını içerdiğini gösteriyor.
Bunları karıştırmak gerekiyordu çünkü mavi Roma mozaik taşları yüksek derecelerde kimyasal malzemeler içeriyordu. Bu malzemeler taşları opaklaştırıp mozaik olmaları için ideal hale getirirken, durum mavi boncuklar için böyle değildi. Kimyasal malzemeler seyreltilerek, Viking Çağı boncuklarından tanıdığımız koyu mavi renkli şeffaf camlar elde ediliyordu.
Güneybatı Jutland Müzesi’nden Claus Feveile şunları söylüyor: ‘‘Bu heyecan verici sonuçlar, Vikingler hakkında yeni gerçekleri açıklığa kavuşturma olasılığımızın olduğunu açıkça gösteriyor. Tahmin ediyorum ki, yüksek çözünürlüklü kazılarımız ile bu tür kimyasal analizleri bir araya getirerek yakın gelecekte pek çok sırrı açığa çıkaracağız.’’
Bölüm Editörü: Burak Erdem