İyi Bir İnsan İçin Sonat
Başkalarının Hayatı (Das Leben Der Anderen) (2006)
Yazar: Arman Tekin
Yazı, film hakkında spoiler içermektedir.
Hayatlar yaşıyoruz, içinde ve dışında bulduğumuz kendimizi. Bazen sessizce dinliyoruz tüm hayat hikayelerini, insana dair… Bazen de anlatmak istiyoruz. Eksik bir şey bırakmamak pahasına. Kelimeler kelam oluyor dillerde, cümleler öbek öbek tüm meydanlarda. Hayat buluyor böylece tüm nesr-i hikayeler ve hayat oluyor durmaksızın üstelik. Mücadele ettiğimiz tüm meydanlarda…
1984’teki Doğu Almanya’yı konu alan film, Alman Demokratik Cumhuriyeti’nin[1] Stasi adıyla bilinen Devlet Güvenlik Bakanlığı’nda çalışan Yüzbaşı Gerd Wiesler’in, eğitim gördükleri akademiden sınıf arkadaşı ve üstü Yarbay Grubitz ile birlikte tiyatroya gitmesiyle başlar. Gittikleri oyunun galasında, oyunun yazarı Georg Dreyman’ın gerçekten rejime bağlı olup olmadığı üstüne konuşmaya başlarlar. Derken Grubitz, Kültür Bakanı Bruno Hempf’in isteği ve desteği ile Dreyman’ın araştırılmasını ister. Dönüşü olmayan bu yolda bu durum, Grubitz için terfiye giden yol iken, Wiesler için ise işini doğru yapmak ve bağlı olduğu rejimi korumaktan daha fazlası değildir. Öyle ya, ettikleri “Partinin Kalkanı ve Kılıcı” yemini bunu gerektirmektedir. Öte yandan Kültür Bakanının planı, oyunun başrolündeki Christa-Maria Sieland’ı birlikte olduğu yazardan ayırmak ve elde etmek üzerinedir.
Ekibinin yardımıyla tüm techizatların yazarın evine ve yaşadığı apartmanın en üst katına kurulması ile birlikte takip süreci başlar. Bu andan itibaren Wiesler, yazarın hayatının içine girmeye başlar. Yazarın sevgilisi Christa-Maria’nın Kültür Bakanı ile olan gizli ilişkisi –şantaj yoluyla cinsel ilişkiye zorlanması-, yazarın sinema yönetmeni arkadaşı Jerska’nın rejim karşıtı görüşleri nedeniyle işsizliğe mahkum edilerek intihara sürüklenmesi ve bunu takip eden olaylar zincirine tanık olan Wiesler, empati kurmaya başlar ve zamanla yazara karşı yakınlık duymaya başlar.
Öyle bir yakınlıktır ki bu; yazarı tutuklamaya yetecek tüm her şeyi bilmesine rağmen, tüm raporlarını yazarın lehinde tutmaktadır. Hatta yazara ve oyuncu sevgilisine öyle durumlarda yardımcı olur ki, çalıştığı yere olan bağlılığının yerini yazarın iyiliği için görevine devam etme isteği alır. Ancak Der Spiegel dergisinde yazarın isimsiz olarak yazısının çıkması ile birlikte üstü olan Grubitz ondan şüphelenmeye başlar. Yazarın yazılarını Batı Almanya’dan getirilen ve Doğu Almanya’da kayıtlı olmayan daktilosunda yazmakta ve evinde daktiloyu ve yazılarını saklamaktadır. Bu durumdan şans eseri yazarın sevgilisinin de haberi olur. Bu sırra vakıf olan sevgilisini zorlayarak daktilonun yerini öğrenen Stasi, eve baskın düzenler. Sevgilisi sakladığı yere kaçamak bakışlar atar, baskını yürüten Grubitz kendinden emin bir şekilde gizli bölmeyi açmaya koyulur. Yüreklerin ağza geldiği o anda, daktiloyu bulmasınlar isteriz ya. Keza öyle olur ve operasyona o an son verilir. İki çalışma arkadaşı Wiesler ve Grubitz durumun farkındalığı içinde birbirlerine bakarlar; Wiesler daktiloyu son anda saklayarak yazarı korumuş ama Grubitz bunu hiçbir zaman kanıtlayamayacağının bilincindedir. Yine de Grubitz Wiesler’i görevden almaktan geri durmayacaktır.
Aradan geçen dört yıldan sonra Berlin Duvarı yıkılır ve Doğu ve Batı Almanya birleşir. Stasi arşivlerinin halka açılmasını fırsat bilen yazar ise, kendisi hakkında tutulan belgeleri okur ve kendisine Wiesler tarafından yardım edildiğinin farkına varır. Wiesler yıllar önce yardım ettiği yazarın kitabını almak için bir kitapçıya girer. Kitabın sayfalarını açtığında ise kitabın kod ismiyle kendisine ithaf edildiğini görür. Kitabın ismi bu duruma ve Weisler’a yakışır niteliktedir; “İyi Bir İnsan İçin Sonat”
“Yabancı dilde en iyi film” dalında Oscar olmak üzere birçok ödül alan film izlenmeye değer.
İyi Seyirler
Künye
Yönetmen: Florian Henckel von Donnersmarck
Oyuncular: Ulrich Mühe, Sebastian Koch, Ulrich Tukur, Martina Gedeck
Tür: Dram
Ülke: Almanya
Süre: 137 Dakika
Dipnot:
[1] Doğu Almanya diğer adıyla Alman Demokratik Cumhuriyeti(ADC), İkinci Dünya Savaşı sonrasında tahmini olarak 50’li yıllarda Sovyet kontrolünde kurulmuştur. Ancak bu durum 1990 yılına gelindiğinde Doğu ve Batı Almanya Cumhuriyetlerinin birleşmesi ile sona ermiştir.